PI6ATV is de multimedia Amateur Televisie repeater die sinds 1996 operationeel is vanaf de Gerbrandy mediatoren te IJsselstein. De repeater is bijna 20 jaar gehuisvest geweest in de zogenoemde “reportagecabine” die zich ongeveer halverwege de buismast bevindt op 220m hoogte, de zendantennes en verschillende ontvangstantennes bevinden zich hier nog steeds. Hierdoor heeft PI6ATV een reikweidte van omstreeks 100 kilometer (of meer) rondom IJsselstein. In 2015 kwam PI6ATV onder beheer van de Stichting Scoop Hobbyfonds (beter bekend als hobbyscoop) In het begin van 2016 is de fysieke apparatuur verhuisd naar de 20e verdieping van de Gerbrandytoren alwaar een nieuw PI6ATV is ontstaan…

 

Ontstaan

Het idee voor een amateur televisie repeater in de Gerbrandy mediatoren ontstond in 1995 binnen de VERON afdeling Centrum (Utrecht e.o.). Eén en ander was het logische vervolg op de speciale uitzendingen die een groep zendamateurs de jaren voordien al vanuit deze toren verzorgde. Europa heeft bijvoorbeeld al kennis kunnen maken met ATV vanuit Nederland tijdens het European

Satellite Festival, een evenement dat door the Satellite Shop in Heerhugowaard via de Eutelsat II-f3 werd verzorgd. Ook zijn voor veel oud-gedienden de beelden herkenbaar van PA6XMT die vanaf dezelfde plek spectaculaire beelden uitzond van de ontsteking van ’s werelds grootste kerstboom.

Eén van de initiatiefnemers was Hans, PA3ETK, die indertijd werkzaam was bij de toenmalige Nederlandse Omroep Zender Maatschappij (Nozema). Na verschillende gesprekken zijn afspraken gemaakt over het gebruik van opstelruimte in de toren en is een begin gemaakt met uitzendingen. Dit ging niet zonder slag of stoot, immers, er moest veel werk verzet worden om uberhaupt een signaaltje in de lucht te kunnen zetten. Door de VERON afdeling centrum werd een relaiscommissie samengesteld en kon actie ondernomen worden om het nodige van de grond te krijgen.

Na ontvangst van de benodigde vergunning is door een aantal enthausiaste zendamateurs begonnen met de bouw van een zender en een antenne. Er mocht worden uitgezonden op 10.425GHz, een degelijke zender bouwen was niet de eenvoudigste opgave. In februari 1996 werden verschillende testen uitgevoerd en uiteindelijk kon op zaterdag 8 maart 1996 voor de allereerste keer het signaal van PI6ATV ontvangen worden. Dit begon erg eenvoudig met slechts een testbeeld dat werd afgewisseld met fraaie panorama beelden vanaf 220m hoogte van IJsselstein en Nieuwegein. De eerste resultaten maakten de bouwers alleen maar enthausiaster en in vliegende vaart werd een eerste ingang gecreeerd. Indertijd konden de eerste beelden doorgegeven worden via de ingangsfrequentie 1260MHz. Het uitzendvermogen van PI6ATV bedroeg indertijd slechts ca. 800 milliWatt en de antenne was een 40 slots waveguide straler die aan de noordzijde van de Gerbrandytoren stond opgesteld.

Ontwikkeling van PI6ATV

Achter de schermen werden al snel ambitieuze plannen gemaakt, immers, de bijzondere opstelplaats leende zich uitstekend voor verdere mogelijkheden. Al snel werd gekozen voor een modulaire opbouw waardoor het mogelijk was om stapsgewijs uitbreidingen toe te voegen. In de reportagecabine werd een 19 inch cabinet geinstalleerd met een hoogte van 140cm, indertijd leek dat meer dan voldoende om alle plannen te kunnen verwezenlijken. Stap voor stap werd uitgebouwd; zo kwam er een nieuwe modulator met maar liefs vier audiocarriers en er werd een besturingsunit toegevoegd zodat met DTMF tussen verschillende ingangen geschakeld kon worden. Ook kwamen al snel ingangen op 13cm en 3cm beschikbaar zodat door zendamateurs op de grond naar hartelust geexperimenteerd kon worden met zelfgebouwde televisiezenders.

De zendantenne op 10.425GHz was aan de noordzijde van de Gerbrandytoren opgesteld. Dit betekende automatisch dat zendamateurs in het zuiden veel moeite hadden om de signalen te kunnen ontvangen, maar daar werd door de relaiscommissie een stokje voor gestoken. Inmiddels was de oorspronkelijke zender vervangen voor een sterke nieuwe zender die maar liefst 10 Watt leverde dankzij een heuse TWT (Travelling Wave Tube) versterker. De zender van 800mWatt werd voorts aan de zuidzijde geplaatst en zond uit op 10.475GHz zodat ook in het zuiden van het land en zelfs in noord Belgie beelden te ontvangen waren.

Een nieuw team…

In de eerste jaren was PI6ATV een populair medium binnen het radiozendamateurisme. Naar verhouding waren de mogelijkheden nog vrij primitief maar desondanks de activiteit groot. Ook begon zich een steeds vaster repeaterteam te vormen. Het waren voornamelijk Hans, PA3ETK; Niels, PE1PWB en Paul, PE1RJV die zich steeds met vernieuwingen bezighielden. In 2002 werd aan de repeater een PIP (Picture in Picture unit toegevoegd zodat opeens verschillende kanalen in vakjes tegelijk zichtbaar gemaakt konden worden. Ook werden nieuwe functies toegevoegd zoals teletekst en er werd zelfs een digitaal geluidssysteem toegevoegd, het bekende NICAM dat tot op de dag van vandaag actief in gebruik is.

Ondertussen werd ook het 19 Inch rack te klein en na de nodige veranderingen en steeds weer verherherherbouwingen stonden er uiteindelijk twee manshoge geschakelde 19 Inch cabinets om de omvangrijke repeater in onder te kunnen brengen. Er was in die tijd al veel contact met andere repeatergroepen zoals de crew van PI6ALK, PI6ANH en PI6TNO. Deze repeaters konden allen prima ontvangen worden in IJsselstein zodat PI6ATV ook een belangrijk doorgiftepunt werd van repeaters elders in het land.

Digitale Video Broadcasting (DVB)

Stilstand is natuurlijk achteruitgang. Ook in Amateurtelevisie minnend Nederland werd na 2000 in toenemende mate geexperimenteerd met digitale televisietechnieken, die in amateurkringen DATV werden genoemd. PI6ATV kreeg in 2005 ook een eerste digitale televisiezender die uitzond in DVB-S. Net als in het begin van het analoge tijdperk waren de mogelijkheden ietwat beperkt, maar je kon toch het beeld van PI6ATV in digitale vorm ontvangen. De eerste digitale zender is slechts enkele jaren operationeel geweest. Uiteindelijk is na herhaaldelijke waterschade besloten om een geheel nieuwe DVB zender te bouwen die in 2007 in gebruik genomen werd. De mogelijkheden waren niet zo verschillend met die van de periode ervoor. Wel was het zendvermogen toegenomen tot 2 Watt.

In de loop van de jaren ontstonden er telkens opnieuw nieuwe mogelijkheden bij PI6ATV. Naast de DTMF besturing kreeg Nederlands hoogste ATV relais ook een besturingsmogelijkheid via Internet en in 2011 werd de PIP unit vervangen door een zeer flexibel nieuw exemplaar, een Kaleido K2 van Miranda. Hierdoor konden tegelijk, naast de verschillende analoge ingangen op 23, 13 en 3cm meerdere ingangen en verdere repeaters worden weergegeven in een zogenoemde 13-pip (12 kleine vakjes met een grote in het midden). Dit bood ook ruimte voor doorgifte van meerdere digitale videosignalen.

In 2013 werd opnieuw geinvesteerd in DVB techniek. Inmiddels wordt gebruik gemaakt van een professionele DVB modulator en heeft het aantal MPEG encoders zich navenant uitgebreid. In begin 2015 waren inmiddels acht services te ontvangen in DVB techniek zodat PI6ATV nu met recht een multimediarepeater genoemd mag worden. Ook bestaat een digitale koppeling met onze zuiderburen zodat verschillende signalen uit Belgie doorgegeven worden, en omgekeerd natuurlijk.

Tegen het einde van 2014 vinden opnieuw veranderingen plaats in het ATV team. Niels, PE1PWB had reeds eerder zijn activiteiten bij PI6ATV stopgezet en inmiddels heeft ook Hans, PA3ETK besloten om na bijna 19 jaar het stokje over te dragen.Gelukkig bleek er veel animo te bestaan om PI6ATV actief te blijven ontwikkelen.

PI6ATV Closedown…

In 2015 kwam het verdrietige bericht dat de reportagecabine zou moeten worden ontruimd als gevolg van nieuwe veiligheidsregels. Op 13 december kwam daarmee het moment dat PI6ATV voor langere tijd uitgeschakeld zou moeten worden, en zo gebeurde. Tijdens een uur durende rondleiding gaf het PI6ATV team live via de repeater een blik achter de schermen waar op dat moment nog alle systemen actief waren. Stapje voor stapje werd alle apparatuur uitgeschakeld en werd daarmee een prachtig hoofdstuk afgesloten.

Het grote nieuwbouwproject…

Het einde was gelukkig niet in zicht! Toreneigenaar Alticom had over de verlopen 18 jaren nooit beperkingen of problemen ondervonden van de ATV mannen, en met de overgang naar Hobbyscoop (wat een voorwaarde was voor het voortbestaan) was men bereid om een nieuwe opstelplaats te faciliteren op de 20e verdieping. Met heel veel mankracht is hier toen gewerkt aan de plaatsing van het nieuwe PI6ATV, samen met al die andere systemen. Hiertoe kwamen maar liefst vier prachtige nieuwe cabinets beschikbaar en kon een professionele integratie worden uitgevoerd, voorzien van uitstekende vereffening, spanningsvoorziening, volledige PDU integratie, gescheiden systeemdelen, kabelgeleiders etc. etc.

Voor het transporteren van onze RF signalen tussen de cabine en de 20e verdieping werden deze gevonverteerd naar licht. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van zogenoemde Fiber-optics naar L-band convertors. Feitelijk injecteer je aan de ene zijde L-band signalen (950MHz tot 2050MHz) die bij PI6ATV als IF signaal dienen. Deze worden geconverteerd naar licht en aan de andere zijde gebeurt precies het omgekeerde. Dankzij de crew van PI6HVS konden we in het bezit komen van een aantal convertors die we dankbaar in gebruik willen gaan nemen. Dit werkt trouwens twee kanten op: De ontvangen signalen op de cabine worden naar beneden getransporteerd, en de zendersignalen naar boven.

Nieuw antennepark

De grootste klus bij PI6ATV is zonder twijfel het op orde brengen van ons antennepark. We verkeerden in het verleden in de zeer luxe situatie dat we flink wat antennes in en op de cabine konden plaatsen. Vorig jaar heeft de Gerbrandytoren een grote schilder en onderhoudsbeurt gekregen en ook het dak van de cabine was hierbij aan de beurt. Al onze antennes moesten daarom verwijderd worden. PI6ATV is gedurende 18 jaar vanuit de cabine operationeel geweest en we zijn tot de conclusie gekomen dat aan de antennes groot onderhoud gewenst was. We willen immers niet alleen een goede performance, maar ook vanuit veiligheidsoogpunt hebben we besloten dat vernieuwen de beste optie is.

Edwin (PD2EBH) heeft zich hierbij over het grootste deel van het werk ontfermt samen met Hans Bruin en Rob (PA3GIE); geen onbekenden in ATV land . Eerder dit jaar is Hans helaas komen te overlijden, wat ons betreft is de heringebruikname van PI6ATV daarom een ode aan Hans’ werk, waar we zeer naar uitzien. Voor boven op het dak van de cabine zijn een achttal nieuwe Waveguide slotantennes geproduceerd door Hans en Rob. Hier is erg veel energie in gestoken en we mogen wel zeggen dat we erg trots zijn op het resultaat. We hebben straks weer ontvangst op 23cm, 13cm, 6cm, 3cm en 1.2cm, en dat met een verwachte performance die de oude situatie duidelijk passeert. Behalve de nieuwe antennes zijn door Edwin in eigen beheer fantastisch mooie mastconstructies gemaakt waardoor wij verwachten dat onze host Alticom met genoegen zal kijken naar de professionele wijze waarop het een en ander is verwezenlijkt!

Op 23 september was het eindelijk zo ver: We hebben de 23 en 13cm RX antenne gemonteerd en ook de twee zendantennes van PI6ATV zijn in positie gebracht. Het plaatsen van de overige antennes is nu niet veel werk meer want deze zijn geheel geprepareerd en hoeven feitelijk alleen nog maar te worden vastgeschroefd. Onder aan dit bericht is een kleine fotoreportage van de werkzaamheden en het resultaat te zien.

De antennes die niet noodzakelijkerwijs op of in de cabine hoeven te worden geplaatst hebben wij op 23 september vernieuwd en geplaatst op de 24e verdieping op het tussenbordes die ons is toegewezen. Hiertoe hangen nu een viertal nieuwe schotelantennes voor de ontvangst van verschillende andere repeaters (PI6ZDM, PI6HLM, PI6ZTM en PI6HVS) aan onze masten, die we al eerder geplaatst hebben. Overigens vergeten we nog te melden dat we hiervoor een geheel nieuwe infrastructuur hebben gebouwd, bestaande uit een apparaatkast, drie masten en bekabeling naar de 20e verdieping, ook dat was een flinke klus. De laatste antennes op de 24e moeten nog teruggeplaatst worden en dan begint het weer ergens op te lijken.

Hoe nu verder…

Alhoewel er veel aan PI6ATV gesponsorred is komen er natuurlijk ook omvangrijke kosten kijken bij de vervaardiging van alle middelen voor de Hobbyscoop systemen. We moeten dus goed op kosten letten en steeds als dat kan bouwen we een stukje verder. De volgende stappen die noodzakelijk zijn om PI6ATV binnenkort te kunnen activeren zijn:

• Plaatsen van de laatste antennes op de cabine
• Plaatsen van de buitenkast en de zenders
• Aanleg van de kabelgoten en bekabeling op de cabine
• Het fuseren van de glasvezel beneden en boven
• En nog het nodige kleine werk, een heleboel testen etc.

Als dit gebeurd is dan staat niets ons meer in de weg om PI6ATV weer in te schakelen. Wij zetten ons in om dit voor de winter nog te laten gebeuren, immers, dan willen we alle buitenactiviteiten hebben afgerond….